Informazzjoni dwar kif tikseb il-morning after pill f'Malta

Kontraċezzjoni ta' emerġenza, bħall-morning after pill, tintuża wara s-sess biex tevita li toħroġ tqila. Tintuża tipikament wara li kontraċettiv regolari jkun falla (per eżempju jiċċarrat il-kondom) jew wara sess mhux protett. 

 

Hemm żewġ tipi ewlenin ta' kontraċezzjoni ta' emerġenza: morning after pills li huma pilloli li fihom l-ormoni u jittieħdu f'doża waħda, u l-coil tar-ram (IUD). Il-coil tar-ram, għalkemm disponibbli f’Malta bħala kontraċezzjoni regolari, ma jintużax bħala kontraċettiv ta’ emerġenza minħabba l-liġijiet stretti dwar l-abort. Madankollu, il-morning after pills ilhom disponibbli f’Malta mill-2016 wara protest ġudizzjarju mill-Fondazzjoni għad-Drittijiet tan-Nisa (WRF).

​

Il-morning after pills li jinstabu f'Malta huma dawn li ġejjin:

- pilloli bbażati fuq Levonorgestrel: Levonelle u Escapelle li jistgħu jintużaw sa 72 siegħa (3 ijiem) wara s-sess

- EllaOne li tista' tintuża sa 120 siegħa (5 ijiem) wara s-sess

​

Jista' jkun li smajt bil-Pjan B One-Step. Din normalment ma tkunx disponibbli f'Malta, iżda Levonelle u Escapelle fihom l-istess ingredjenti attivi bħall-Pjan B One-Step.

​

Kif taħdem il-morning after pill

Il-morning after pills jaħdmu billi jipprevjenu l-ovulazzjoni u l-fertilizzazzjoni. Tista' tuża l-morning after pills kwalunkwe ħin fiċ-ċiklu mestrwali tiegħek, anke jekk taħseb li diġà ovulajt. Il-morning after pills jnaqqsu r-riskju tat-tqala anke meta jintużaw fit-tieni nofs taċ-ċiklu mestrwali.

 

Il-morning after pills ma jistgħux jabortaw tqala li diġà bdiet. Jekk kellek test tat-tqala pożittiv u ma tixtieqx tibqa' tqila jkollok bżonn tagħmel abort .

 

Kemm huma effettivi l-morning after pill?

Il-morning after pills jipprevjenu tlieta minn kull erba’ tqala li kieku jseħħu jekk ma jintużawx il-morning after pills. Dan ifisser li huma 75% effettivi kontra t-tqala. Aktar ma jintużaw malajr, iktar hemm probabbiltà li jaħdmu.

 

Levonelle u Escapelle huma effettivi sa 95% jekk jintużaw fl-ewwel 24 siegħa wara sess mhux protett. Ir-rata ta' effikaċja tonqos għal 85% meta tintuża bejn 24 u 48 siegħa wara s-sess, u tonqos aktar għal madwar 55% bejn 48 u 72 siegħa wara s-sess.

​

Xi mediċini oħra jnaqqsu l-effikaċja tal-morning after pills. Dawn jinkludu:

• il-mediċina erbali St John's Wort (ġeneralment użata biex tikkura depressjoni u ansjetà)

• xi mediċini użati biex jikkuraw l-epilessija, l-HIV, jew it-tuberkulożi (TB)

• mediċini li jnaqqsu l-aċidu fl-istonku bħal Lansoprazole u Omeprazole

• xi antibijotiċi (Rifampicin u Rifabutin)

Jekk tieħu xi waħda minn dawn il-mediċini, iddiskuti mat-tabib jew l-ispiżjar tiegħek qabel tuża l-morning after pill.

 

ellaOne hija ġeneralment meqjusa bħala aktar effettiva minn Levonelle u Escapelle, partikolarment f'każijiet fejn sess mhux protett jiġri fil-ħin tal-ovulazzjoni, u f'każijiet fejn il-pillola tittieħed relattivament tard.

 

Punti importanti li għandek tinnota biex tiżgura li ma toħroġx tqila

• Jekk tirremetti fi żmien sagħtejn minn meta tieħu l-morning after pill (jew tliet sigħat fil-każ ta’ ellaOne), ikollok bżonn tieħu doża oħra.

• Jekk int qawwija (overweight), jista' jkollok bżonn tieħu doża doppja ta' Levonelle jew Escapelle. EllaOne m'għandhiex bżonn aġġustament fid-doża f'nisa overweight.

• Il-morning after pill tipproteġik darba biss. Jekk jerġa jkollok sess mhux protett, ikollok bżonn tieħu morning after pill oħra.  Jekk issib li qed tuża l-morning after pills regolarment, tikkunsidra metodi regolari ta' kontraċezzjoni. Mhux biss il-metodi regolari huma aktar effettivi fil-prevenzjoni tat-tqala, huma wkoll irħas mill-morning after pills.

 

Effetti sekondarji tal-morning after pills

Bħal kull mediċina oħra, il-morning after pill jista' jkollha effetti sekondarji. Dawn huma ġeneralment ħfief u jitilqu wara ftit sigħat. Dawn jinkludu:

• dardir u rimettar

• sturdament jew għeja

• uġigħ ta’ ras

• sensittività tas-sider

• taqtir ta' demm mill-vaġina (spotting)

​

Huwa normali li l-period li jmiss tiegħek ikun eħfef jew aktar qawwi, u jiġi qabel jew aktar tard mis-soltu.

​

Il-morning after pills huma siguri, u ilhom jintużaw minn miljuni ta' nisa madwar id-dinja għal aktar minn tletin sena mingħajr ebda inċident serju.

​

Min jista' juża l-morning after pill

Ħafna nisa jistgħu jużaw il-morning after pill, anke dawk li ma jistgħux jużaw il-pilloli kontraċettivi kkombinati għal raġunijiet ta' saħħa. Nisa li qed ireddgħu jistgħu ukoll jużaw ukoll il-morning after pill.

 

Ċerti mediċini jistgħu jaffettwaw l-effikaċja tal-morning after pill u jekk tieħu mediċini oħra għandek tfittex il-parir tal-ispiżjar jew it-tabib tiegħek qabel tuża l-morning after pill.

 

Kif tkun taf li l-morning after pill ħadmet

Jekk il-period li jmiss tiegħek ikun bħal period normali, wisq probabbli ma tkunx inqbadt tqila. Madankollu, għandek tagħmel test tat-tqala jekk: ​

• għandek sintomi tat-tqala

• il-period tiegħek ma wasalx fi żmien 3 ġimgħat minn meta tieħu l-morning after pill

• inti qiegħed fuq il-pill u ma jiġikx period waqt il-break
   

Nista' nieħu ħafna dożi ta' pilloli kontraċettivi minflok morning after pill?

Qabel il-legalizzazzjoni tal-morning after pill f’Malta, kien komuni għan-nisa li jiġu avżati biex jużaw il-metodu ta’ kontraċezzjoni ta’ emerġenza imsejjaħ Yuzpe, li kien jinvolvi l-mara tieħu diversi dożi ta’ pilloli kontraċettivi regolari biex jinibixxu l-ovulazzjoni. Madankollu, il-morning after pills issa huma disponibbli u huma aktar effettivi mill-metodu Yuzpe u għandhom inqas effetti sekondarji. L-użu tal-metodu Yuzpe għalhekk m'għadux rakkomandat.

​